آیا اختلال خوردن را می شناسید؟
اختلال خوردن در واقع بیماری جدی و اغلب کشنده‌ای است که با اختلالات شدید در رفتارهای غذایی افراد و افکار و احساسات همراه است. زیاد فکر کردن به غذا، وزن بدن و شکل نیز ممکن است نشانه اختلال خوردن باشد. اختلالات رایج خوردن شامل بی‌اشتهایی عصبی و پرخوری عصبی است.
این اختلال اغلب با سایر اختلالات روانپزشکی از جمله اختلالات خلقی و اضطرابی، وسواس فکری جبری و مشکلات سوء مصرف الکل و مواد مخدر همراه است. با مراقبت‌‌های پزشکی مناسب همراه با درمان‌‌های روانی و روانپزشکی، افراد مبتلا به اختلال اشتها میتوانند عادات غذایی سالم را از سر بگیرند و سلامت عاطفی و روانی خود را به دست بیاورند.
اگر شما و یا عزیزانتان دچار این مشکل هستید، پیشنهاد می‌کنیم تا این مطلب از مشاورلایو را از دست ندهید!
اختلال خوردن چیست؟
این اختلال شرایط جدی مربوط به عادات خوردن است که بر سلامت، احساسات و توانایی فرد برای عملکرد در بخش‌های مهم زندگی تأثیر منفی می‌گذارد. شایع‌ترین اختلالات خوردن عبارتند از بی‌اشتهایی عصبی، پرخوری عصبی و اختلال پرخوری.
بیشتر اختلال اشتها شامل تمرکز بیش‌ازحد بر وزن، شکل بدن و غذا است که منجر به رفتارهای خطرناک غذایی میشود. این رفتارها میتواند به طور قابل توجهی بر توانایی بدن برای دریافت تغذیه مناسب تأثیر بگذارد. اختلالات خوردن میتواند به قلب، دستگاه گوارش، استخوان‌ها و دندان‌ها و دهان آسیب برساند و منجر به بیماری‌های جدی دیگری شود.
به خاطر داشته باشید که این یک بیماری روانی جدی است که افراد در هر سن، جنسیت، قومیت و پیشینه را تحت تاثیر قرار میدهد. افراد مبتلا به این مشکل از رفتارهای غذایی نامنظم به عنوان راهی برای کنار آمدن با موقعیت‌ها یا شرایط احساسی سخت استفاده میکنند. این اختلال تنها مربوط به خود غذا نیست؛ بلکه به احساسات مربوط میشود. نحوه رفتار فرد با غذا ممکن است باعث شود او احساس توانایی بیشتری برای مقابله داشته باشد، یا ممکن است باعث شود احساس کنترل بر موضوع را داشته باشد.
عوارض اختلال اشتها
از آنجا که مصرف کافی غذا برای عملکرد بدن ضروری است، اختلال خوردن می تواند به طور قابل توجهی بر عملکردهای جسمی و روانی تأثیر بگذارد. این مشکل بر روی هر سیستم بدن تأثیر می‌گذارد و میتواند منجر به مشکلات سلامتی جسمی شود مانند:
- مشکلات دندانی
- الگوی خواب مختل
- حملات غش کردن
- مشکلات قلبی عروقی
- استخوان‌های ضعیف شده
- آسیب و اسکلت عضلانی و درد
- ریزش مو در تمام بدن (لانگو نامیده میشود).
- از دست دادن دوره قاعدگی بعد از بلوغ (یا تأخیر در اولین قاعدگی)
- مشکلات دستگاه گوارش (به عنوان مثال یبوست مزمن، ریفلاکس معده)
اختلالات خوردن غالباً در کنار سایر اختلالات روانی، اغلب اختلالات اضطرابی رخ میدهد.
انواع اختلال خوردن در افراد
اختلال اشتها گروهی از شرایط مرتبط است که شامل مشکلات شدید غذا و وزن میشود؛ اما هر اختلال علائم و معیارهای تشخیصی منحصر به فردی دارد. در این بخش چند مورد از شایع‌ترین اختلالات خوردن و علائم آنها آورده شده است.
- بی‌اشتهایی عصبی
اختلال بی‌اشتهایی عصبی با گرسنگی دادن به خود و کاهش وزن زیر محدوده مناسب برای قد و وزن تشخیص داده میشود. بی‌اشتهایی عصبی، بعد از مصرف مواد مخدر، بالاترین مرگ‌ومیر را در جهان دارد و میتواند یک بیماری بسیار جدی باشد. شاخص توده بدنی یا BMI، معمولاً در یک فرد بالغ مبتلا به این مشکل کمتر از 18.5 است.
در بی‌اشتهایی عصبی، رفتارهای بیمار ناشی از ترس شدید از افزایش وزن یا چاق شدن است. اگر چه برخی از افراد مبتلا به این اختلال می‌‌گویند که می‌خواهند و در تلاش برای افزایش وزن هستند؛ اما رفتار آنها با این هدف سازگار نیست.
درمان مشکل بی‌اشتهایی عصبی شامل تلاش برای عادی سازی رفتارهای خوردن، کنترل وزن و بازیابی وزن بیمار است. ارزیابی پزشکی و درمان همزمان اختلالات پزشکی و روانپزشکی یکی از اجزای مهم برنامه درمانی این نوع از اختلال خوردن است. دو نوع بی‌اشتهایی عصبی وجود دارد:
- نوع محدود کننده که در آن افراد عمدتاً با رژیم غذایی، روزه گرفتن یا ورزش بیش‌ازحد وزن کم میکنند.
- نوعی پرخوری یا پاکسازی که در آن افراد درگیر پرخوری متناوب و یا رفتارهای پاکسازی می‌شوند.
با گذشت زمان، برخی از علائم زیر ممکن است در ارتباط با این مشکل نمایان شوند:
- دوره‌های قاعدگی متوقف میشود
- سرگیجه یا غش در اثر کم‌آبی بدن
- مو یا ناخن شکننده
- عدم تحمل سرما
- ضعف و تحلیل عضلانی
- سوزش سر دل و رفلاکس (در کسانی که استفراغ میکنند)
- یبوست شدید، نفخ و سیری بعد از غذا
- استئوپنی یا پوکی استخوان
- افسردگی، تحریک‌پذیری، اضطراب، تمرکز ضعیف و خستگی
- پرخوری عصبی
افراد مبتلا به اختلال پرخوری عصبی معمولاً در یک وعده تمام غذای مورد نیاز بدن را تأمین میکنند، یا فقط “غذاهای ایمن” کم کالری می‌‌خورند و بعد با پرخوری با غذاهای “ممنوع” با کالری بالا آن را جبران میکنند. پرخوری عصبی به معنای خوردن مقدار زیادی غذا در مدت زمان کوتاهی است که با احساس از دست دادن کنترل بر روی قطع مصرف غذا همراه است.
برای جلوگیری از افزایش وزن، به طور معمول پرخوری با آن چه رفتارهای جبرانی نامیده میشود دنبال میشود که شامل روزه گرفتن، استفراغ، استفاده نادرست ملین یا ورزش اجباری است. مانند بی‌اشتهایی های عصبی، افراد مبتلا به پرخوری عصبی بیش‌ازحد درگیر افکار مربوط به غذا، وزن یا تصویر بدن هستند.
نرخ مراجعه برای درمان پرخوری عصبی بیشتر از بی‌اشتهایی های عصبی است که به دلیل درک بهتر بیمار نسبت به غیرعادی بودن رفتارهایش است. درمان شناختی رفتاری بهترین گزینه برای پرخوری عصبی است که با بالاترین نرخ موفقیت درمان همراه است. داروهای ضدافسردگی نیز میتوانند در کاهش میل به پرخوری و استفراغ مفید باشند. علائم احتمالی مبنی بر این که فردی ممکن است پرخوری عصبی داشته باشد عبارتند از:
- رفتن مکرر به دستشویی بلافاصله بعد از غذا
- ناپدید شدن مقادیر زیادی غذا یا بسته‌بندی‌های خالی و ظروف غذا بدون دلیل
- گلودرد مزمن
- تورم غدد بزاقی
- پوسیدگی دندان ناشی از فرسایش مینای دندان توسط اسید معده
- سوزش سر دل و رفلاکس معده به مری
- مصرف نادرست ملین یا قرص لاغری
- اسهال مکرر بدون دلیل
- استفاده نادرست از دیورتیک‌ها (قرص‌های آب)
- احساس سرگیجه یا غش به دلیل رفتارهای پاکسازی بیش‌ازحد که منجر به کم‌آبی بدن میشود
پرخوری‌های عصبی میتواند منجر به عوارض نادر؛ اما کشنده از جمله پارگی مری، پارگی معده و آریتمی‌های خطرناک قلبی شود.
- اختلال پرخوری
مانند پرخوری‌های عصبی، افراد مبتلا به اختلال پرخوری دوره‌هایی از پرخوری دارند که در آن مقادیر زیادی غذا را در یک دوره کوتاه مصرف میکنند. افرد احساس میکنند در غذا خوردن کنترل ندارند و از پرخوری خود مضطرب می‌شوند. با این حال، برخلاف افراد مبتلا به پرخوری‌های عصبی، از رفتارهای جبرانی مانند استفراغ، روزه گرفتن، ورزش یا ملین برای خلاص شدن از شر غذا استفاده نمی‌کنند. این نوع از پرخوری میتواند منجر به عوارض جدی سلامتی از جمله چاقی، دیابت، فشار خون بالا و بیماری‌های قلبی و عروقی شود.
مانند پرخوری‌های عصبی، موثرترین درمان برای اختلال پرخوری، درمان شناختی رفتاری است. درمان بین فردی نیز مانند چندین داروی ضدافسردگی موثر خواهد بود. تشخیص اختلال پرخوری مستلزم پرخوری‌های مکرر (حداقل یک بار در هفته به مدت سه ماه)، همراه با احساس عدم کنترل و سه یا چند مورد از ویژگی‌های زیر است:
- غذا خوردن سریع‌تر از حد معمول
- خوردن تا زمانی که به طور ناراحت کننده‌ای سیر شود
- خوردن مقادیر زیاد غذا در زمانی که احساس گرسنگی نمیکند
- تنها غذا خوردن به دلیل احساس خجالت از مقدار غذا خوردن
- احساس انزجار از خود، افسرده شدن و یا گناه بعد از غذا خوردن
- اختلال اجتناب یا محدودیت غذا
اختلال اجتناب یا محدودیت غذا (ARFID) یک اختلال خوردن است که اخیراً تعریف شده است که شامل اختلال در غذا خوردن و در نتیجه عدم پاسخگویی مداوم به نیازهای تغذیه‌ای و تند خوردن شدید میشود. در ARFID، اجتناب از غذا یا محدود بودن فهرست غذایی میتواند به دلیل یک یا چند مورد از موارد زیر باشد:
- کم‌اشتهایی و عدم علاقه به خوردن یا غذا
- اجتناب شدید از غذا بر اساس ویژگی‌های غذا. به عنوان مثال، بافت، ظاهر، رنگ و بو
- اضطراب یا نگرانی در مورد عواقب خوردن، مانند ترس از خفگی، حالت تهوع، استفراغ، یبوست، یک واکنش آلرژیک و غیره. این اختلال ممکن است در پاسخ به یک رویداد منفی مهم مانند یک دوره خفگی یا مسمومیت غذایی باشد و به دنبال آن اجتناب ایجاد شود.
تشخیص اختلال اجتناب مستلزم این است که مشکلات در خوردن با یک یا چند مورد زیر همراه باشد:
- کاهش وزن قابل توجه (یا عدم دستیابی به افزایش وزن مورد انتظار در کودکان)
- کمبود قابل توجه مواد مغذی
- نیاز به مکمل‌های غذایی خوراکی برای حفظ و دریافت کافی مواد مغذی
- مشکل در عملکرد اجتماعی (مانند ناتوانی در غذا خوردن با دیگران)
افراد مبتلا به ARFID نگرانی بیش‌ازحد در مورد وزن یا شکل بدن خود ندارند و این اختلال از بی‌اشتهایی‌های عصبی یا پرخوری‌های عصبی متمایز است.
- پیکا یا هرزه‌خواری
پیکا یک اختلال خوردن است که در آن فرد به طور مکرر چیزهایی را می خورد که ارزش غذایی ندارند. این رفتار حداقل به مدت یک ماه ادامه می‌یابد و به اندازه‌ای شدید است که توجه بالینی را ضروری می‌کند. مواد مصرفی ممکن است شامل کاغذ، پوسته‌های رنگ روغنی، صابون، پارچه، مو، ریسمان، گچ، فلز، سنگریزه، زغال چوب یا زغال سنگ یا خاک رس باشد. افراد مبتلا به هرزه‌خواری معمولاً نسبت به غذا بیزاری ندارند.
این بیماری در کودکان زیر 2 سال تشخیص داده نمی‌شود. قرار دادن اشیاء کوچک در دهان آنها یک بخش طبیعی رشد برای کودکان زیر 2 سال است. پیکا اغلب همراه با اختلال طیف اوتیسم و ناتوانی ذهنی رخ میدهد؛ اما می تواند در کودکانی که دچار اختلال اوتیسم نیستند نیز رخ دهد. فرد مبتلا در معرض خطر انسداد روده یا اثرات سمی مواد مصرف شده (مانند سرب در رنگ‌های روغنی) قرار دارد.
- اختلال نشخوار
اختلال نشخوار شامل بازگشت و جویدن مجدد غذا پس از خوردن است که به موجب آن غذای بلعیده شده مجدداً به داخل دهان آورده میشود و دوباره جویده میشود و دوباره بلعیده شده یا تف میشود. اختلال نشخوار میتواند در دوران نوزادی، کودکی و نوجوانی یا حتی در بزرگسالی رخ دهد. این اختلال با رفتارهای زیر همراه است:
- به طور مکرر حداقل در یک دوره 1 ماهه رخ میدهد
- به دلیل مشکل گوارشی یا پزشکی نباشد
- این اختلال میتواند در سایر اختلالات روانی (مانند ناتوانی ذهنی) نیز رخ دهد؛ اما درجه آن باید به اندازه‌ای شدید باشد که نیاز به توجه بالینی جداگانه برای تشخیص داشته باشد
درمان اختلال اشتها در افراد
درمان اختلال اشتها به طور خاص برای هر فرد طراحی شده است و ممکن است شامل ترکیبی از چندین روش درمانی باشد. درمان معمولاً شامل روان درمانی، درمان شناختی رفتاری و دارو درمانی است. بسیار مهم است که برای اختلال خوردن به موقع به دنبال درمان باشید؛ زیرا خطر عوارض پزشکی و خودکشی در این اختلال بالا است.
- روان درمانی
روش روان درمانی به بیمار در جایگزینی عادات غذایی سالم کمک می‌کند و ممکن است شامل درمان خانواده محور باشد. خانواده باید اطمینان حاصل کند که کودک یا سایر اعضای خانواده از الگوهای تغذیه سالم پیروی کنند و وزن مناسبی داشته باشند.
درمان شناختی رفتاری معمولاً در درمان اختلال اشتها، به ویژه برای پرخوری‌های عصبی و اختلال پرخوری استفاده میشود. در این روش درمانی، بیمار آموزش می‌بیند که عادات غذایی و خلق و خوی خود را کنترل کرده، مهارت‌های حل مسئله را یاد می‌گیرد و راههای سالمی را برای مقابله با موقعیت‌های استرس‌زا امتحان کند.
- دارو درمانی
شواهد نشان میدهد که داروهایی مانند داروهای ضدافسردگی، ضدروانپریشی یا تثبیت‌کننده‌های خلقی ممکن است برای درمان اختلال اشتها و سایر بیماری‌های مرتبط مانند اضطراب یا افسردگی مفید باشند.
- بستری شدن
در صورتی که بیمار دچار مشکلات جدی سلامت مانند سوء تغذیه شدید و بیماری‌های قلبی و کلیوی باشد، بستری در بیمارستان توصیه میشود. برخی از کلینیک‌ها در درمان افراد مبتلا به اختلال خوردن تخصص دارند. بستری به حفظ جان بیمار تا زمان شروع دوره روان درمانی کمک خواهد کرد.
اختلال اشتها میتواند با عوارض جدی جسمی و روحی همراه شود. تشخیص به موقع به پیشگیری از آسیب‌های شدید کمک می‌کند. از آنجا که در اغلب موارد بیمار برای درمان اقدام نمیکند، اقدام به موقع خانواده میتواند به تسریع بهبودی کمک کند.
- تغذیه درمانی
یک متخصص تغذیه میتواند به فرد مبتلا به اختلال خوردن کمک کند تا عادات غذایی سالم را بیاموزد و به وزن طبیعی خود بازگردد. برای یک فرد مبتلا به بی‌اشتهایی عصبی، این امر ضروری است و میتواند شامل آموزش در مورد تغذیه، برنامه‌ریزی وعده‌های غذایی، ایجاد عادات غذایی منظم و راههای اجتناب از رژیم غذایی باشد.
- مراقبت پلکانی (شخص محوری)
مراقبت پلکانی با محوریت شخص، درمانی است که متناسب با بیماری، موقعیت و نیازهای آن فرد طراحی شده است. مراقبت گام به گام تشخیص میدهد که افراد مبتلا به اختلال اشتها ممکن است نیاز داشته باشند که در طول بیماری خود طریق سطوح مختلف مراقبت‌ها را داشته باشند. با حمایت حرفه‌ای، اجتماعی و عاطفی مناسب، فرد مبتلا به اختلالات خوردن میتواند بهبود یابد.
