ارتباط مؤثر و 3 موانع اصلی آن
بسیاری از ما هر روز با افراد مختلفی چه به صورت حضوری و چه از طریق شبکه‌های اجتماعی بی‌شماری که در دسترس ما است ارتباط برقرار می‌کنیم؛ اما چند نفر از ما از طریق ارتباط مؤثر با دیگران به تعامل می‌پردازیم؟
انسان موجودی اجتماعی است که باید برای رفع نیازهای خود با دیگران تعامل داشته باشد. افرادی که می‌خواهند در زندگی خود (فردی و اجتماعی) موفق باشند، باید توانایی برقراری ارتباط مؤثر را داشته باشند. در این مطلب از مشاورلایو قصد داریم مهارت ارتباط مؤثر و همچنین موانع ارتباط مؤثر را بررسی کنیم، پس با ما همراه باشید.
ارتباط مؤثر چیست؟
ارتباط مؤثر با دیگران فرآیند تبادل ایده‌ها، افکار، نظرات و دانش است تا پیام با وضوح و هدف معینی دریافت و درک شود. وقتی به طور مؤثر ارتباط برقرار می‌کنیم، فرستنده و گیرنده احساس رضایت می‌کنند. ارتباطات به اشکال مختلفی از جمله کلامی و غیرکلامی، نوشتاری، بصری و گوش دادن رخ می‌دهد. این امر می‌تواند به صورت حضوری، مجازی (فروم‌ها، رسانه‌های اجتماعی و وب‌سایت‌ها)، از طریق تلفن (از طریق اپلیکیشن‌ها، تماس‌های صوتی و ویدیوئی) یا از طریق ایمیل انجام شود.
برخی از ما برای به دست آوردن مهارت ارتباط مؤثر نیاز به آموزش داریم. این آموزش‌ها اعتماد و احترام بیشتری را در افراد به وجود می‌آورند و همچنین در انجام کارهای گروهی، حل مشکلات و سلامت اجتماعی نقش بسزایی دارند. مؤثر بودن ارتباط شامل انتقال پیام به شفاف‌ترین، مختصرترین و مفیدترین شکل ممکن است. ارتباط کارآمد و مؤثر تنها شامل انتقال پیام نیست؛ بلکه شامل درک احساسات طرف مقابل نیز می‌شود.
مزایای داشتن ارتباط مؤثر با دیگران
مزایای داشتن ارتباط مؤثر با دیگران را می‌توان در محیط کار، مکان‌های آموزشی و در زندگی شخصی مشاهده کرد. یادگیری نحوه برقراری ارتباط خوب می‌تواند در هریک از این موقعیت‌ها یک مزیت باشد. در محیط کار، ارتباطات مؤثر می‌تواند به شما کمک کند که:
- کارمندان و تیم‌ها را مدیریت کنید
- سازمان خود را با سرعت بیشتری رشد دهید
- از خلاقیت و نوآوری بهره‌مند شوید
- روابط محکمی برقرار کرده و فرصت‌های بیشتری را برای رشد سازمان خود به دست بیاورید
در زندگی شخصی نیز ارتباطات مؤثر می‌تواند منجر به:
- سلامت اجتماعی، عاطفی و روانی را در پی داشته باشد
- روابط را عمیق‌تر کند
- روابط جدیدی را بر پایه اعتماد شکل دهد
- مهارت حل مسئله را تقویت کند
بهبود مهارت ارتباط مؤثر
ارتباط مانند هر مهارت دیگری، یکی از مواردی است که می‌توان با تمرین باعث بهبود آن شد. در این‌جا چند روش برای بهبود مهارت‌های مؤثر ارتباطی آورده شده است.
- درنظر گرفتن مخاطب
در وهله اول باید بدانید که مخاطبان شما چه کسانی هستند. افرادی که قصد ارتباط با آن‌ها را دارید ممکن است با کسانی که پیام‌های شما دریافت می‌کنند، متفاوت باشد. سن، نژاد، قومیت، جنسیت، وضعیت تأهل، درآمد، سطح تحصیلات، دانش و تجربه حرفه‌ای آن‌ها می‌تواند بر نحوه دریافت پیام شما و ارتباط مؤثر تأثیر بگذارد.
2. شنونده خوب
گوش دادن تمرینی خوب برای برقراری ارتباطی کارآمد است. برخی از تکنیک‌ها شامل توجه به زبان بدن، ارائه نشانه‌های کلامی و پرسیدن سؤال. بهتر است قبل از ارتباطات حتماً مخاطبان خود را در نظر بگیرید و گوش دادن فعال را برای رسیدن به قلب نیازها و خواسته‌های آن‌ها تمرین کنید. به این ترتیب، می‌توانید ارتباطات خود را به عنوان مشاور، مددکار اجتماعی، بازاریاب، استاد، همکار یا دوست بهبود بخشید.
ارتباط مؤثر در روانشناسی چگونه است؟
انواع ارتباط مؤثر
ارتباط یک فرآیند سیستماتیک است که هدف آن پردازش اطلاعات و انتقال آن‌ها است. این فرآیند از قوانین و مقررات خاصی برای برقراری ارتباط استفاده می‌کند. ارتباطات کارآمد باید مؤثر، واضح و شفاف باشد. به طور کلی، انواع مهارت ارتباط موثر به شرح زیر است:
- ارتباط کلامی
ارتباط کلامی اولین نوع ارتباط مؤثر با دیگران است. این نوع ارتباط شامل گفتگوی حضوری، مصاحبه و تماس‌های ویدیویی می‌شود. اگر توانایی ارتباط کلامی مؤثر و کارآمد را به دست بیاورید، می‌توانید بهتر بر روی اهداف خود متمرکز شوید.
2. ارتباط غیرکلامی
ارتباط غیرکلامی به ارتباطاتی اشاره دارد که از طریق تُن صدا، تماس چشمی، حالت صورت، حرکات بدن و غیره رخ می‌دهد. رعایت هر کدام از این موارد می‌تواند از بروز سوء تفاهم‌های احتمالی در روابط پیشگیری کند.
3. ارتباط نوشتاری
سومین نوع مهارت ارتباط مؤثر، ارتباط نوشتاری خواهد بود. باید تلاش کنیم که نوشته‌ها و متن‌های ما دارای جذابیت، زیبایی و تأثیر فراوان باشد. این موضوع شامل ارسال پیام‌ها و ایمیل‌ها نیز می‌شود.
4. ارتباط تصویری
آخرین نوع ارتباط مؤثر، ارتباط تصویری است که شامل عکس‌ها، فیلم‌ها و ویدئوها می‌شود. مواردی که می‌تواند بر جذابیت، نفوذ و متقاعد کردن افراد تأثیر بگذارد شامل نحوه پوشش، نحوه چیدمان وسایل، عکس‌های پروفایل و سلیقه در انتخاب رنگ می‌شود.
برای داشتن ارتباطی کارآمد و مؤثر به چه مهارت‌هایی نیاز است؟
انتقال یک پیام و ارتباط به طور مؤثر یک هنر است و همچنین مهارتی است که پس از تمرین و تجربه مداوم ایجاد می‌شود. مجموعه‌ای از مهارت‌های مورد نیاز برای این فرآیند به شرح زیر است:
- تیزبینی:افراد باید مهارت تیزبینی داشته باشند تا بتوانند دانش و اطلاعات بیشتری کسب کنند.
- وضوح و کوتاهی: پیام باید با کلمات ساده ارائه شود و برای ایجاد تأثیر مطلوب بر گیرنده باید واضح و دقیق باشد.
- گوش دادن و درک مخاطب: مهم‌ترین مهارت در افراد این است که باید شنونده خوب، هوشیار و صبوری باشند. آن‌ها باید بتوانند پیام را به خوبی درک و تفسیر کنند.
- هوش هیجانی: افراد باید از نظر عاطفی در سطح بالایی باشند و توانایی تأثیرگذاری بر دیگران را داشته باشند.
خود اثربخشی: برای دستیابی به اهداف ارتباط باید به خود و توانایی‌های خود ایمان داشت. - اعتماد به نفس: داشتن اعتماد به نفس یکی از مهارت‌های اساسی ارتباطی است.
- احترام: انتقال پیام با حسن نیت و احترام به ارزش‌ها، عقاید و ایده‌های گیرنده جوهر ارتباط مؤثر است.
- ارتباط غیرکلامی: برای برقراری ارتباط با گیرنده به روشی کارآمد، فرستنده باید دارای مهارت‌های غیرکلامی نیز باشد. این موارد شامل حرکات بدن، حالت صورت، تماس چشمی و غیره می‌شود.
- انتخاب رسانه مناسب: انتخاب رسانه صحیح برای برقراری ارتباط نیز یک مهارت است. انتخاب یک رسانه مناسب با توجه به وضعیت، اهمیت پیام، دیدگاه گیرنده و غیره لازم است.
- ارائه بازخورد: ارتباطات مؤثر همیشه یک فرآیند دو طرفه است.
موانع ارتباط مؤثر
موانعی وجود دارد که گاهی اوقات روند برقراری ارتباط را مختل می‌کند. موانع ارتباط مژثر تحت سه گروه طبقه‌بندی می‌شوند.
- موانع کلامی
- کلمات نقش اساسی را در روند ارتباط دارند. هرگونه اختلال یا حواس پرتی در نحوه ارائه پیام ممکن است منجر به سوء تعبیر شود. در زیر انواع مختلفی از موانع کلامی وجود دارد:
- زبان: این یک وسیله ارتباطی است. اگر گوینده بیش از حد از اصطلاحات فنی استفاده کند، درک واضح پیام برای مخاطب دشوار خواهد بود.
- ابهام و استفاده بیش از حد از مفاهیم انتزاعی: اگر پیام به صورت غیرواقع‌بینانه یا مبهم ارائه شود و شامل بسیاری از مفاهیم باشد، مخاطب نمی‌تواند به درستی ارتباط برقرار کند.
- پیام سازمان‌نیافته: وقتی کلمات به طور سیستماتیک سازماندهی نمی‌شوند تا یک پیام قدرتمند تشکیل دهند، کارآیی و معنی خود را از دست می‌دهند.
- اطلاعات اضافی: هنگامی که فرد برای مدت طولانی صحبت می‌کند، اثربخشی ارتباط کاهش می‌یابد. بنابراین، منجر به خستگی مخاطب خواهد شد.
2. موانع وضعیتی
از دیگر موانع ارتباط مژثر می‌توان به پیشینه مختلف مردم، یعنی فرهنگ، سطح آموزش، جنسیت و غیره اشاره کرد. این ویژگی‌ها عمدتاً بر کارایی فرآیند ارتباط تأثیر می‌گذارد.
- تفاوت‌های نگرشی: در بعضی مواقع، افراد در مورد یک موضوع خاص، در درک یا تغییر نظر خود مقاومت می‌کنند. نگرش آن‌ها مانع از ارتباط کارآمد می‌شود.
- تفاوت‌های جمعیتی: تفاوت سن، نسل، جنس، وضعیت، سنت و غیره، عدم درک در بین افراد ایجاد می‌کند و بنابراین، روند برقراری ارتباط را مانع می‌شود.
- فقدان تجربه یا دیدگاه مشترک: تجربیات شخص دیدگاه او را شکل می‌دهد. این دیدگاه از شخصی به شخص دیگر متفاوت است. بنابراین، برای مخاطب دشوار است که با تجربه یا دیدگاه گوینده ارتباط برقرار کند.
- نتیجه‌گیری سریع: برخی از افراد فاقد صبر کافی برای گوش دادن به دیگران هستند و غالباً سریع به دنبال نتیجه‌گیری می‌روند.
3. موانع فیزیکی
آخرین نوع موانع ارتباط مؤثر، موانع فیزیکی است که می‌توان بر آن غلبه کرد.
- فاصله فیزیکی: هنگامی که افراد دارای ارتباط با فاصله فیزیکی زیاد هستند، جنبه غیرکلامی ارتباط را از دست می‌دهند؛ زیرا نمی‌توان حرکات و بیان گوینده را تفسیر کرد.
- سروصدا: محیط یا سیستم ارتباطی گاهی اوقات دارای سروصدای ناخواسته‌ای است که مانع روند برقراری ارتباط شده و آن را ناکارآمد می‌کند.
- موانع فیزیولوژیکی: یکی از شایع‌ترین موانع ارتباط مؤثر، ناتوانی جسمی افراد است. برخی از این موارد اختلال شنوایی، بینایی ضعیف، لکنت و غیره است.
کلام آخر
تمام انسان‌ها برای برقراری ارتباط کارآمد به داشتن مهارت‌های ارتباطی نیاز دارند. برخی از ما در ابتدا از این مهارت‌ها برخوردار نیستیم؛ اما می‌توانیم با تمرین مداوم به تدریج موفق شویم. برای یادگیری چگونگی ارتباطی مژثر و کارآمد باید اصولی را رعایت کرد. برای یادگیری این اصول می‌توانید به صورت آنلاین از سامانه مشاورلایو استفاده کنید. روانشناسان و مشاوران متخصص ما در مشاورلایو آماده ارائه هر گونه کمک و راهنمایی به شما عزیزان هستند.
